05.01.2012. Szadkowski odsłonięcie tablicy

W Katedrze Wojska Polskiego w Warszawie odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ppłk. Zygmuntowi Lechosławowi Szadkowskiemu.

Wybitnego harcerza, żołnierza i polityka w 100. rocznicę jego urodzin uczcił prezydent Bronisław Komorowski, którego list odczytano podczas uroczystości.

„Biografia harcmistrza Zygmunta Szadkowskiego może być dla nas niezwykłą lekcją najnowszej historii Polski. Należał on do pokolenia działaczy państwowych, które przebyło długą drogę, począwszy od okresu dwudziestolecia, przez drugą wojnę światową aż po czasy powojenne” – napisał prezydent, którego list podczas czwartkowych uroczystości odczytał podsekretarz stanu w kancelarii prezydenta Maciej Klimczak.

W ocenie Komorowskiego, losy Szadkowskiego uświadamiają wagę idei konstytuujących niepodległy byt państwowy. „Historia wciąż stawia przed nami różne wyzwania. I choć czasem pojawia się wiele rozwiązań, to nie zawsze wiemy, którą drogą podążyć. Jak połączyć indywidualne skłonności człowieka z myślą o dobru wspólnym? Wierzę, iż przypomnienie postaci Zygmunta Szadkowskiego, przypomnienie zasad, którymi kierował się w życiu, przyczyni się do kształtowania wzorca mądrych i odpowiedzialnych zachowań w służbie dla ojczyzny i społeczeństwa. Wzorca, z którego korzystać będziemy my, współcześni, a także przyszłe pokolenia Polaków” – uznał w liście prezydent.

 

Ocalić od zapomnienia

Inteligencja nieprzeciętna. Poczucie godności osobistej, duża ambicja. Bardzo pracowity. Lojalny, patriotyzm bez zastrzeżeń” – tak w 1945 roku oceniali Zygmunta Szadkowskiego przełożeni. Ten zapomniany dziś polityk emigracyjny, przewodniczący Rady Narodowej RP, na taką opinię pracował przez całe życie.

Po ukończeniu wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego chciał zrobić karierę dyplomaty.

W 1938 roku skierowano go do konsulatu polskiego w Dyneburgu na Łotwie. Miał wtedy 26 lat. Ale obiecującą karierę przerwała wojna. Szadkowski wyjechał do Francji, a emigracyjny polski rząd wyznaczał mu kolejne zadania, z których wywiązywał się wzorowo.

Odpowiadał za organizowanie podziemia politycznego na terenach zajętych przez ZSRR, w Rumunii stworzył szlak przerzutowy z Bukaresztu na Bliski Wschód. Wziął udział w walkach o Tobruk i w przegranej przez aliantów bitwie pod Gazalą. Na polecenie naczelnego wodza Kazimierza Sosnkowskiego zajął się harcerstwem, które było jego pasją.

Po wojnie osiadł w Londynie, gdzie dzielił los wielu polskich inteligenckich emigrantów. Pracował jako piekarz, robotnik w fabryce i pomocnik krawca, ale całe życie poświęcił Polsce i polskiemu harcerstwu. Był m.in. przewodniczącym ZHP poza granicami Kraju, ministrem skarbu i spraw społecznych w rządach emigracyjnych, członkiem i przewodniczącym Rady Narodowej, prezesem Stowarzyszenia Kombatantów Polskich w Wielkiej Brytanii. W 1990 roku uzgadniał warunki przekazania insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie.

– Szadkowski był jedną z czołowych postaci emigracyjnych lat 70. i 80., jego zasługi dla Polski i Polaków na emigracji są nieocenione – mówi historyk prof. Andrzej Friszke. – Jest jedną z tych postaci, o których zapominamy, bo nie można ich łatwo użyć w bieżących sporach politycznych.

W przypadającą 5 stycznia 2012 setną rocznicę urodzin III RP przypomina sobie o Zygmuncie Szadkowskim. Rozłożone na cały rok obchody objął patronatem marszałek Senatu Bogdan Borusewicz. Rozpoczną się dziś mszą świętą i odsłonięciem tablicy pamiątkowej w katedrze polowej Wojska Polskiego.

 

Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Maciej Klimczak wziął w czwartek udział w uroczystości 100. rocznicy urodzin ppłk. Zygmunta L. Szadkowskiego. Na zdjęciu od lewej: Edmund Szymczak (reprezentował SPK WB), Maciej Klimczak, pani Karolina Kaczorowska Standar i sztandarowy ZHP

 

Córka Teresa Szadkowska-Łakomy (prezes Koła SPK 114 Londyn) czyta list Czesława Maryszczaka przewodniczącego Federacji Światowej SPK i prezesa SPK WB w 100 rocznicę urodzin Zygmunta Szadkowskiego (5.01.1912 -5.09.1995).

Ukończył gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Nowogrόdku. Wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego jako 7- letni chłopiec. W latach 1934 do 1937 prowadził drużynę, i od 1935 do 1939 był Hufcowym, był członkiem Komendy Chorągwi w Wilnie. Uzyskał absolutorium z geografii na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w roku 1938, gdzie też rozpoczął studia na wydziale prawa i nauk społecznych. Od 1932 do 1937 był prezesem Związku Akademikόw Wojewόdztwa Nowogrόdzkiego i b. Weitranammildy . Ziemi Mińskiej, a po ukończeniu studiόw wstąpił do służby zagranicznej, pracując w konsulatach w Dźwińsku, Bukareszcie i Czerniowcach. Pełnił obowiązki Konsula Polskiego w Dźwińsku.

W październiku 1939 roku wstąpił do Armii Polskiej we Francji, a w listopadzie został zaprzysiężony i mianowany emisariuszem rządu RP w Paryżu pod pseud. Zygmunt Kozłowski.

W czerwcu 1940 wstąpił do Brygady Strzelców Karpackich, późniejszej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W Brygadzie współorganizował kręgi starszo harcerskie. Uczestniczył w walkach o Tobruk, brał udział w bitwie pod Gazalą.  W 1942 po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty przeniesiono go do Dowództwa Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie. Od 1942-1948 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady ZHP na Wschodzie.

17 IX 1944 został mianowany komendantem ZHP na Wschodzie, a w r. 1945 awansowany na porucznika. Był redaktorem ,,Skauta” i „Harcerstwa na Wschodzie”.

W 1946 r. wstąpił do Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. W Wielkiej Brytanii był współzałożycielem Koła SPK nr 114 „Harcerz”. Wszedł do Rady Narodowej RP (parlamentu emigracyjnego), której został sekretarzem, potem od 1978 roku przewodniczącym aż do jej rozwiązania. Razem ze Stefanem Soboniewskim i Kazimierzem Sabbatem założył Niezależną Grupę Społeczną. Był jednym z sygnatariuszy tzw. aktu zjednoczenia emigracji z 14 III 1954.

Od 1952-53 i od 1954-60 roku zostaje przewodniczącym ZHP poza granicami Kraju, a od 1960-67 był przewodniczącym ZHP (następcą Michała Grażyńskiego). Walczył o to by ZHP działające poza granicami Kraju było uznawane jako ciągłość przedwojennego Związku Harcerstwa Polskiego.

W latach 1957-60 był prezesem Stow. Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii.

Awansowany w 1962 do stopnia kapitana Od 1964 do 66 był sekretarzem  Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii. Należał do twórców Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie.

W 1967r. otrzymał awans na majora. Przyczynił się do powstania w r. 1969 Rady Organizacji Kombatanckich Polskich Sił Zbrojnych. W powołanym nowym składzie Rady Jedności Narodowej objął stanowisko zastępcy przewodniczącego.

W sierpniu 1972 prezydent RP na uchodźstwie Stanisław Ostrowski powołał go do Komisji Tymczasowej Okresu Przejściowego.

Był prezesem SPK WB w latach1957-1960 i 1971-1983.

W 1974 r. otrzymał tekę ministra spraw społecznych w rządzie Alfreda Urbańskiego. Podał się do dymisji w grudniu 1975 w związku z kryzysem rządowym, związanym z kontrowersjami wokół upamiętnienia śmierci Stanisława Kota i wyjściem z rządu Stronnictwa Ludowego; dymisja została przyjęta 21 IV 1976. W powołanym 5 VIII t.r. rządzie K. Sabbata, objął dwie teki: skarbu i spraw społecznych (do 12 VI 1978). Wchodził w skład Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego, odsłoniętego 18 IX 1976 w Londynie; należał do powstałego wtedy The Katyn Association. W maju 1979 wziął udział w wielkiej manifestacji łączności ideowej kombatantów polskich z całego świata, której ukoronowaniem była pielgrzymka do Watykanu, gdzie został przyjęty na audiencji przez Jana Pawła II oraz na Monte Cassino, co uznano za wyraz jedności środowiska kombatanckiego na uchodźstwie. Był mocno zaangażowany w sprwy współpracy SPK z polskim duchowieństwem

Po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego 13 XII 1981 brał udział w akcji pomocy dla Kraju. W latach 1982-83 był prezesem Związku Polskich Klubów Sportowych w Wielkiej Brytanii. Wchodził w skład Komitetu Obrony Imienia Polskiego, komitetu wydawniczego londyńskiego „Orła Białego.

W latach 1984-94 pełnił funkcję prezesa Zarządu Federacji Światowej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. Działał w Funduszu Społecznym Żołnierza, Fundacji Domu Pisarza, Polskim Towarzystwie Mieszkaniowym, Polskim Tow. Niepodległościowym oraz Komitecie Opieki nad Cmentarzami Wojennymi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1990 r. awansowany do stopnia podpułkownika.

W 1991 przewodniczył uroczystemu posiedzeniu rozwiązującemu Radę Narodową RP. Do końca uczestniczył w życiu emigracji. Zmarł 5 IX 1995 w Londynie. Prochy złożono w grobowcu rodzinnym w Pruszkowie.

Odznaczony: Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżami Oficerskim i Komandorskim oraz Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem AK, trzykrotnie Medalem Wojska, Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, a także odznaczeniami brytyjskimi, francuskimi i jugosłowiańskimi.

Złotą Odznaką Honorową SPK oraz Krzyżami Kombatanckimi SPK w: Belgii, Kanadzie, Argentynie, Australii i Wielkiej Brytanii.

Całe swoje życie poświęcił sprawom Polski i Polaków tu na emigracji i tam w zniewolonej Ojczyźnie. My kombatanci straciliśmy w nim wielkiego, szlachetnego i niezastąpionego człowieka, niestrudzonego patriotę w walce o wolność.

Od 2000 roku Jego córka Teresa pracuje z nami społecznie jako członek Zarządu Głównego SPK W. Brytania i prezes Koła SPK „Harcerz” w Londynie, którego  ojciec był współzałożycielem. Dzięki staraniom syna Andrzeja obchodzimy 100 rocznicę urodzin Zygmunta Szadkowskiego w Polsce.

Czesław Maryszczak

fot. Krzysztof Stępkowski

5 stycznia 2012 w katedrze polowej odsłonięto tablicę poświęconą Zygmuntowi Szadkowskiemu ostatniemu przewodniczącemu Rady Narodowej na uchodźstwie

Tablica umieszczona została w kruchcie katedry, obok kaplicy lotników. Znajdują się na niej słowa: W hołdzie ostatniemu Przewodniczącemu Rady Narodowej RP na Uchodźstwie śp. ppłk Zygmuntowi Szadkowskiemu 1912-1995 Żołnierzowi SBSK [Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich – przyp. K. Stępkowski], obrońcy Tobruku Przewodniczącemu ZHP Prezesowi Federacji Światowej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów Odznaczonemu Wielka Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski.

Pod tablicą ustawił się posterunek honorowy żołnierzy Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego. Aktu jej odsłonięcia dokonali członkowie rodziny zmarłego oraz przedstawiciele Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Tablicę poświęcił ordynariusz wojskowy bp Józef Guzdek.

Dr Andrzej Kunert. Zapowiedział, że kulminacją obchodów powinna stać się uroczystość w Senacie, w czerwcu br. Wyjawił, że trwają rozmowy z marszałkiem Senatu, Panem Bogdanem Borusewiczem na ten temat. – Mógłby to być pierwszy, uroczysty hołd złożony przez parlament III RP, Radzie Narodowej RP na uchodźstwie i jego ostatniemu Przewodniczącemu –. Sekretarz ROPWiM dodał, że rola zarówno Rady Narodowej na uchodźstwie, jak i kolejnych jej przewodniczących jest zbyt mało znana współczesnym pokoleniom Polaków.